Neurowetenschap bewijst dat muziek de hersenen op elke leeftijd kan stimuleren

Geschreven door Stannah

Sinds het baanbrekende onderzoek van Dr. Marian Diamond waarin zij bewijst dat onze hersenen ons hele leven “plastisch” blijven, hebben meer en meer studies deze bevinding verstrekt. Dit draagt bij aan een toenemend bewustzijn van het feit dat het bezig houden van onze hersenen cognitieve achteruitgang helpt af te remmen. Uit recent onderzoek (april 2018) van de Columbia Universiteit en het New York State Psychiatric Institute is gebleken dat oudere volwassenen net zoveel nieuwe hersencellen produceren als jongeren. Met andere woorden, gezonde oudere mannen en vrouwen hebben nog steeds het vermogen om hun hersenactiviteit te verbeteren door hun geest te stimuleren. Dat is nog eens positief nieuws!

“We hebben ontdekt dat ouderen een vergelijkbaar vermogen hebben om duizenden hippocampale neuronen aan te maken vanuit de stamcellen net zoals jongere mensen dat kunnen (…) We vonden ook gelijkwaardige hoeveelheden van de hippocampus (een hersenstructuur gebruikt voor emotie en cognitie) in alle leeftijdscategorieën.”

Dr. Maura Boldrini

Het is echter ook waar dat ouderen minder nieuwe bloedvaten binnen hersenstructuren vormen. Daarom is het zo belangrijk dat men genoeg aan matige lichaamsbeweging doet in combinatie met mentale oefeningen, zodat de achteruitgang in vascularisatie en bloedtoevoer naar de hersenen wordt voorkomen.  De mogelijkheid om meer hersencellen te produceren terwijl wij onze geest scherp houden bestaat dus wel degelijk, het is gewoon een kwestie van een gezonde balans tussen lichaam en geest houden.

De voordelen van gewoonweg luisteren naar de muziek waar wij van houden

Nu we het toch hebben over onze hersenen jong houden, sommige studies suggereren dat muziek alle vier de hemisferen van onze hersenen betrekken. Wat weer tot een optimalisatie van onze hersenkracht leidt. Het is een prettig idee om te weten dat we onze geest scherp kunnen houden door een muziekinstrument te spelen of door gewoonweg naar muziek te luisteren waar we van genieten!

Muziek kan ons concentratievermogen helpen

Met alle afleidingen van onze hedendaagse digitale wereld, kan het soms een uitdaging zijn om scherp en ontspannen te zijn. Gelukkig zijn er manieren die ons concentratievermogen helpen om te verbeteren. Een van de makkelijkste en leukste manieren is luisteren naar muziek waar we van houden. De reden dat muziek onze concentratie kan helpen en ons meer geëngageerd kan houden heeft te maken met het feit dat muziek neurotransmitters stimuleert om dopamine te produceren die direct van invloed is op de volgende aspecten van ons lichaam:

• Stemming
• Productiviteit
• Efficiëntie
• Creativiteit

Dopamine staat bekend als onze “motivatie molecuul” en is direct gerelateerd aan ons genot beloningssysteem. Het gevoel dat we krijgen wanneer we bijvoorbeeld chocolade eten, of wanneer we ons lievelingsliedje op de radio horen, het maakt ons blij! Maar het helpt ook om productiever te zijn. Dr. Lesiuk’s onderzoek onderzocht hoe muziek van invloed is op de werkplekprestaties en hoe mensen die naar muziek luisterden hun taken sneller voltooiden en met betere ideeën kwamen dan degenen die dat niet deden. Dit kwam omdat muziek hun stressniveau verminderde waardoor men beter ging presteren.

Plato wist al meer dan 2000 jaar geleden hoe belangrijk muziek was. 

Ook persoonlijke voorkeur blijkt een belangrijk onderdeel hiervan te zijn. Wanneer we naar muziek luisteren die wij ook echt leuk vinden, raakt dit gedeeltes in onze hersenen die onze emoties controleren. Daarom kan muziek die positieve gevoelens oproept leiden tot een hogere productiviteit. Dezelfde studie heeft echter ook aangegeven dat ouderen wel minder tijd besteden aan het beluisteren van muziek. Wij vonden het daarom hoog tijd om de bewustwording hiervan te verhogen en om onze oudere lezers te stimuleren de grammofoonplaatjes weer uit te kast te halen!

Naar muziek luisteren kan pijn verminderen  

Wist u dat wanneer we onderweg naar huis of naar ons werk naar onze favoriete muziek luisteren dat meer opbrengt dan alleen ontspanning?  Een team van Zweedse onderzoekers heeft ontdekt dat wanneer we regelmatig naar muziek waar we van houden luisteren dit kan helpen om onze cortisolniveaus – het stresshormoon – in evenwicht te brengen. Ook kan het als pijnstiller fungeren omdat het ons afleiding brengt en tegelijkertijd positieve emoties stimuleert.

Daarom wordt het luisteren naar muziek geassocieerd met het verminderen van pijn en van stress. Ook heeft naar muziek luisteren het potentieel om de symptoombestrijding voor patiënten met chronische pijn te verbeteren, zoals bij fibromyalgie patiënten het geval is. Dit is al een vrij oud begrip wat al uitgebreid onderzocht is, en in de jaren 50 als audio-analgesie beschreven is. De mechanismen die ten grondslag liggen aan het potentiële pijn verlagende effect van muziek moeten echter nog wel worden verduidelijkt. Er bestaat nog steeds twijfel over de vraag of het luisteren naar muziek een direct effect heeft op het verzachten van pijn óf dat het ons alleen maar gemakkelijker maakt om met pijn om te gaan.

Klassieke muziek – het Mozart-effect

Hoewel muziek behulpzaam voor ons concentratievermogen kan zijn, beweren sommige studies dat de effectiviteit daarvan afhankelijk is van het genre muziek. Uit onderzoek aan de Universiteit van Helsinki is gebleken dat klassieke muziek de hersenfunctie aantoonbaar versterkt. Luisteren naar klassieke muziek verbetert de activiteit van neuronen die betrokken zijn bij dopamine secretie en de regulatie van de neuronen betrokken bij neurodegeneratie. Klassieke muziek zou dus goed kunnen zijn wanneer we aan het studeren zijn voor een examen bijvoorbeeld. In een gezamenlijke studie van de Kyoto- en Harvarduniversiteiten werd het zogenaamde “Mozarteffect” geanalyseerd. Zij concludeerden dat bij kinderen van 8 tot 9 jaar en senioren van 65 en 75 jaar zowel kinderen als senioren beter presteerden bij het luisteren naar Mozart dan bij het luisteren naar dissonante muziek of helemaal geen muziek. Ook de hersenfunctie van senioren verbeterde bij het beluisteren van klassieke muziek, wat eens te meer laat zien dat de hersenplasticiteit aanwezig is, ook op latere leeftijd.

Muziek kan mensen met dementie helpen om emoties en herinneringen op te roepen 

Neuroloog Oliver Sacks, vooral bekend van de documentaire “Alive Inside”, zegt dat “Muziek emotie oproept, en emotie kan herinneringen met zich meebrengen… het brengt het gevoel van leven terug wanneer niets anders dat kan. Door muziek te koppelen aan alledaagse activiteiten, kunnen patiënten met dementie en alzheimer een ritme ontwikkelen dat hen helpt om de herinnering aan die activiteit voor de geest te halen, waardoor de cognitieve vaardigheden in de loop der tijd worden verbeterd. Hieronder kunt u de trailer van deze mooie documentaire bekijken, helaas is deze zonder Nederlandse ondertiteling en in het Engels gesproken:

“Muziek heeft een groter effect op onze hersenen dan welke andere menselijk ervaring dan ook ,” zegt Sacks.

Muzikale training tijdens onze jeugd heeft voordelen voor onze hersenplasticiteit op oudere leeftijd

Uit een onderzoek van augustus 2012 onder leiding van Dr. Nina Kraus is gebleken dat ouderen die als kind een muziekinstrument hebben bespeeld, sneller op een spraakgeluid reageerden dan mensen die nog nooit een instrument hadden bespeeld – zelfs 40 jaar nadat ze met leren gestopt waren!

Naarmate mensen ouder worden, treden er veranderingen op in de hersenen die het gehoor aantasten. Senioren reageren doorgaans trager op geluiden die snel veranderen, waardoor spraak moeilijk te interpreteren is. Muzikanten die hun leven lang een muziekinstrument blijven bespelen, compenseren deze cognitieve dalingen over het algemeen. Deze bevindingen suggereren dat een vroege muzikale training een langdurig positief effect heeft op de manier waarop de hersenen geluid verwerken.

Het leren bespelen van een muziekinstrument kan de bloedtoevoer naar de hersenen vergroten.

Uit een onderzoek van mei 2014, bleek dat zelfs wanneer iemand gedurende een korte periode een instrument leert bespelen de bloedstroom naar de linkerhersenhelft kan verhogen. De studie werd door doctoraatstudent Amy Spray en Dr. G. Meyer aan de afdeling van Psychologische Wetenschappen van de Universiteit van Liverpool uitgevoerd. De studie leverde voldoende bewijs aan om aan te tonen dat het leren spelen van een instrument de hersenkracht en de cognitieve functie bij kinderen en volwassenen verhoogt. De neurale verbeteringen die worden bereikt door al vroeg in het leven een instrument te leren bespelen, strekken zich uit tot ver na ons 65^ste jaar. Muzikale training houdt de hersenen scherp naarmate we ouder worden en kan een integraal onderdeel zijn van revalidatieprogramma’s voor ouderen die omgaan met cognitieve achteruitgang.

Muziek en taal delen gemeenschappelijke hersentrajecten

Velen zeggen dat muziek een universele taal is en sommige bevindingen suggereren dat de gebieden die verantwoordelijk zijn voor muziek en taal gemeenschappelijke hersentrajecten delen. In een persbericht lichtte Dr. Amy Spray de bevindingen toe:

” Het was fascinerend om te zien dat de overeenkomsten in bloedstromingen al na een half uur eenvoudige muzikale training tot stand konden komen. Dit suggereert dat de gecorreleerde hersenpatronen het resultaat waren van het gebruik van gebieden waarvan gedacht wordt dat ze betrokken zijn bij taalverwerking. Daarom kunnen we aannemen dat muzikale training resulteert in een snelle verandering in de cognitieve mechanismen die gebruikt worden voor muziekperceptie en deze gedeelde mechanismen worden meestal gebruikt voor taal.”

Nu dat we ons steeds meer bewust worden van de grandioze positieve effecten die muziek voor onze lichaam en geest heeft, is er geen excuus meer om onze hersenen de melodie te ontzeggen die ze zo verdienen!

Bronnen:

• John Platt, ‘Alive Inside’: New documentary shows how music can reawaken Alzheimer’s patients – te koop via de dementia-winkel.nl
• Nina Kraus, Older Adults Benefit from Music Training Early in Life: Biological Evidence for Long-Term Training-Driven Plasticity
• Kimberly Sena Moore, Music and Productivity: 5 Ideas for Using Music To Boost Performance
• University of Helsinki,Listening to classical music modulates genes that are responsible for brain functions
• Nabuo Masataka & Leonid Perlovsky, Cognitive interference can be mitigated by consonant music and facilitated by dissonant music
• Maura Boldrini et al, Older adults grow just as many new brain cells as young people.
• Christopher Bergland, Ten Ways Musical Training Boosts Brain Power
• Linnemann et al, The effects of music listening on pain and stress in the daily life of patients with fibromyalgia syndrome
• Travis White-Schwoch et al,Older Adults Benefit from Music Training Early in Life: Biological Evidence for Long-Term Training-Driven Plasticity
• Amy Spray and Dr G. Meyer Musical training can increase blood flow in the brain

Heeft u van dit artikel genoten?

Misschien vindt u de volgende artikelen ook interessant:

Up de film blijft leuk voor jong en oud – een “up-beurend” avontuur!
Tuinieren voor ouderen; de voordelen van een therapeutische tuin
Het geheime dagboek van Hendrik Groen, de 83 ¼-jarige die de wereld heeft veroverd!